کاروانسرا یا رباط تاریخی عباس آباد از مهمترین آثار تاریخی شهرستان مرزی تایباد خراسان رضوی است که این روزها سرفراز از ایستادگی در برابر گزند روزگار، نامش در میان کاروانسراهای تاریخی جهانی شده یونسکو خودنمایی می‌کند، این کاروانسرای تاریخی به عنوان محل آرامش کاروانیان در گذشته‌های دور، دوباره نامش باز بر سر زبان‌ها افتاده و در مسیر احیا قرار گرفته است.
کاروانسراها و رباط‌های تاریخی از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری ایران هستند که همواره توجه جهانگردان را به سوی خود جذب می‌کنند، این کاروانسراها که در زمان خود از اهمیت بسیاری برخوردار بوده‌اند، نمونه‌های کاملی از هنر معماری عصر خویش را به نمایش گذاشته است.
استان خراسان رضوی با توجه به گذر جاده تاریخی ابریشم از ناحیه شمالی آن از این نظر اهمیت خاصی دارد و هر ساله گردشگران و مسافران بسیاری برای دیدن بنای تاریخی آن، به ویژه کاروانسراها و معماری آن به این استان سفر می‌کنند. کاروانسراها و رباط‌هایی که با داشتن قدمت تاریخی از گذشته‌های دور تا امروز میزبان مسافران و گردشگران بوده و هستند.
شهرستان تایباد به دلیل قدمت تاریخی و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، از قدیم مورد توجه گردشگران بوده است که تاکنون بیش از ۱۰۰ اثر تاریخی در این شهرستان شناسایی شده که از این تعداد بیش از ۵۰ اثر در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.
کاروانسرایی مشتمل بر دو حیاط
کاروانسرای تاریخی عباس‌آباد در زمان آبادانی و رونق خود از جمله کاروانسراهای معتبر استان خراسان رضوی به حساب می آمده که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. این بنا به دلیل فضاهای متعدد و دارا بودن امکانات رفاهی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و در سفرنامه ها و متون تاریخی نیز از آن یاد شده است.
کاروانسرای عباس آباد مشتمل بر دو حیاط است که دورتادور آنها، ایوان، ایوانچه، اتاقک‌ها و آب انبار وجود دارد که آب آن از قنات و باران تامین می‌شده است، شواهد معماری بنا نشان می‌دهد بخش مسکونی و قسمتی که برای احشام در نظر گرفته شده، در قدیم از یکدیگر جدا بوده‌اند.
همچنین بخش مسکونی دارای نقشهای چهار ایوانی بوده و اتاقک‌های آن به اندازه های متفاوت ساخته شده است، این مکان نیز به دلیل قرار گرفتن در دشتی وسیع و به دور از آلودگی نوری، از ظرفیت خوبی برای برنامه های رصدی و نجومی برخوردار است.
جذب گردشگران داخلی و خارجی
این بنا به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای خاص، کمترین آسیب انسانی را به خود دیده و از نکات برجسته آن دو حیاط بودن و داشتن حوض انبار است و قرار گرفتن این بنای تاریخی در مسیر کشور افغانستان به ایران از سوی مرز دوغارون می‌تواند گردشگران داخلی و خارجی را به سوی خود جذب کند.
رباط تاریخی عباس آباد در فاصله ۲۶ کیلومتری شمال غربی جاده قدیمی تایباد به تربت جام قرار دارد.
به اعتقاد کارشناسان از مهمترین آثار ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی تایباد، مجموعه رباط تاریخی عباس آباد است که در حاشیه جاده تایباد - مشهد قرار دارد و متعلق به دوره صفویه و بخشی از آن مربوط به دوره قاجار است که در سال ۱۳۷۸به شماره ۲۳۸۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
کاروانسرای عباس آباد، نمونه‌ای برجسته از معماری ایران قدیم
معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در این باره می‌گوید: کاروانسرای عباس آباد در ۲۵ کیلومتری جاده تایباد - تربت‌جام قرار دارد و از مهمترین آثار تاریخی این شهرستان و مربوط به دوره تیموری و صفوی است.
احسان زهره‌وندی می‌افزاید: کاروانسراهای تاریخی نمونه‌ای برجسته از معماری ایران قدیم به شمار می‌روند که در زمان خود نقشی مهم داشته‌اند.
او یادآور می‌شود: ثبت هفت کاروانسرای تاریخی استان خراسان رضوی در فهرست جهانی یونسکو، باب جدیدی در معرفی وجهه تاریخی خطه خراسان رضوی است که باید از این فرصت نهایت بهره را برد.
او اظهار می کند: تمامی تاریخ دوستان، پژوهشگران حوزه میراث‌فرهنگی و استادان و دانشجویان تاریخ در کنار گردشگران در دو بخش داخلی و خارجی در بازدید از این آثار تاریخی ارزشمند بهره لازم را می‌برند و بر این اعتقادم که هر تاریخ دوستی باید حداقل یکبار از چنین آثار تاریخی بازدید کرده و از حس آرامش و سکوت این فضاها بهره بگیرد.
معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با اشاره به همیت ثبت جهانی کاروانسراهای ایران اظهار می گوید: با توجه به پراکندگی کاروانسراهای ایران در نقاط مختلف ایران، گسترده بودن فرهنگ میزبانی در سراسر ایران را نشان می‌دهد و پهنه وسیع، فرهنگی و تاریخی خراسان نیز در این فرهنگ غنی نقش بسزایی داشته است.
زهره‌وندی می‌افزاید: استان خراسان رضوی با هزاران اثر تاریخی و ظرفیت گردشگری یکی از مقاصد گردشگری مهم بعد از گردشگری زیارت است و ثبت جهانی کاروانسراها نیز به این ظرفیت‌های گردشگری افزوده است.
کاروانسرای مزینان به شماره 1726 در 14 تیرماه 1366 در فهرست میراث‌فرهنگی ملی به ثبت رسیده است و به همت معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در اجلاس یونسکو در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
Leave Your Comment